آسانسورها بخشی جدایی‌ناپذیر از ساختمان‌های بلند و مدرن هستند. اما یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها هنگام استفاده از آسانسور، قطع برق است. تصور کنید در یک ساختمان مرتفع، فردی در آسانسور در حال حرکت باشد و ناگهان برق قطع شود؛ چه اتفاقی می‌افتد؟ اینجاست که سیستم برق اضطراری وارد عمل می‌شود. سیستم برق اضطراری آسانسور نقش حیاتی در حفظ ایمنی و رفاه ساکنان دارد. در این مقاله، به زبان ساده بررسی می‌کنیم برق اضطراری برای آسانسور چگونه کار می‌کند، چه تجهیزاتی نیاز دارد، چه تفاوتی با یو پی اس دارد و چرا نصب آن برای هر ساختمانی ضروری است.
چرا قطع برق در آسانسور خطرناک است؟
قطع ناگهانی برق می‌تواند آسانسور را بین طبقات متوقف کند. افرادی که در کابین گیر افتاده‌اند ممکن است دچار ترس، اضطراب یا حتی مشکلات جسمی شوند. در موارد اورژانسی مانند زلزله یا آتش‌سوزی، وجود برق اضطراری برای خارج کردن افراد از آسانسور، می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد. بنابراین، اهمیت داشتن برق پشتیبان در آسانسور فقط راحتی نیست، بلکه امنیت است.
برق اضطراری آسانسور چیست؟
برق اضطراری آسانسور به سیستم‌هایی گفته می‌شود که در زمان قطع برق شهری، انرژی لازم برای عملکرد حداقلی آسانسور را تأمین می‌کنند. این سیستم‌ها معمولاً باعث می‌شوند آسانسور فقط تا نزدیک‌ترین طبقه حرکت کرده، درب آن باز شود و افراد خارج شوند. در واقع هدف اصلی، جلوگیری از گیر افتادن افراد داخل کابین است.
انواع سیستم برق اضطراری آسانسور
برای آسانسورها معمولاً از دو نوع سیستم برق اضطراری استفاده می‌شود:
1- ژنراتور برق اضطراری
ژنراتورها در ساختمان‌های بزرگ و تجاری رایج‌تر هستند. با شروع قطع برق، ژنراتور پس از چند ثانیه روشن می‌شود و برق موردنیاز تجهیزات مهم مانند آسانسور، پمپ آب و سیستم اعلام حریق را تأمین می‌کند.
– مزیت: توان بالا برای مدت زمان طولانی
– عیب: نیاز به سوخت، نگهداری و زمان راه‌اندازی چندثانیه‌ای
2- یو پی اس (UPS) مخصوص آسانسور
یو پی اس یا منبع تغذیه بدون وقفه، دستگاهی است که برق را در باتری ذخیره می‌کند و بلافاصله در صورت قطع برق، وارد مدار می‌شود.
– مزیت: روشن شدن آنی بدون تأخیر
– عیب: زمان کار محدود (معمولاً برای یک یا دو بار حرکت اضطراری کافی است)
تفاوت برق اضطراری آسانسور با یو پی اس معمولی
ممکن است بپرسید، آیا همان یو پی اسی که برای کامپیوتر استفاده می‌کنیم برای آسانسور هم قابل استفاده است؟ پاسخ منفی است. آسانسورها نیاز به توان بالایی دارند، به‌خصوص در لحظه شروع حرکت. بنابراین، یو پی اس مخصوص آسانسور باید از نوع صنعتی و دارای توان راه‌اندازی بالا باشد.
کاربرد برق اضطراری در زمان قطعی برق
در زمان قطع برق، سیستم برق اضطراری به‌صورت خودکار عمل می‌کند. فرایند کار معمولاً به این صورت است:
1- تشخیص قطع برق توسط تابلو کنترل آسانسور
2- فعال شدن یو پی اس یا ژنراتور
3- حرکت کابین آسانسور به نزدیک‌ترین طبقه بالا یا پایین
4- باز شدن درب کابین به‌صورت اتوماتیک یا دستی
5- خاموش شدن آسانسور تا بازگشت برق اصلی
این فرایند بدون دخالت انسان انجام می‌شود و معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد.
آیا برق اضطراری آسانسور برای تمام ساختمان‌ها الزامی است؟
بر اساس مقررات ملی ساختمان و سازمان آتش‌نشانی، در ساختمان‌های دارای بیش از ۶ طبقه یا دارای کاربری عمومی مانند بیمارستان، نصب برق اضطراری برای آسانسور الزامی است. حتی در ساختمان‌های مسکونی متوسط، نصب این سیستم توصیه می‌شود.
هزینه نصب برق اضطراری آسانسور چقدر است؟
هزینه نصب بسته به نوع سیستم (یو پی اس یا ژنراتور)، ظرفیت آسانسور، برند تجهیزات و محل نصب متفاوت است. به‌طور میانگین:
– نصب و راه‌اندازی یو پی اس آسانسور: بین ۴۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان
– راه‌اندازی و نصب ژنراتور برق اضطراری: بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان
البته این هزینه در برابر ارزش نجات جان انسان‌ها و آسودگی ساکنین بسیار ناچیز است.
برق اضطراری در آسانسورهای کششی و هیدرولیکی
– آسانسورهای کششی: رایج‌ترین نوع در ساختمان‌ها. برق اضطراری به موتور و سیستم کنترل فرمان می‌دهد تا کابین به نزدیک‌ترین طبقه برود.
– آسانسورهای هیدرولیکی: چون با فشار روغن کار می‌کنند، برق اضطراری فقط پمپ برگشت روغن را فعال می‌کند تا کابین به پایین‌ترین طبقه بازگردد.
نکات مهم در انتخاب سیستم برق اضطراری برای آسانسور
– توان مصرفی آسانسور را دقیق محاسبه کنید.
– اگر از یو پی اس استفاده می‌کنید، حتماً از نوع آنلاین و صنعتی باشد.
– بررسی کنید که سیستم دارای سوئیچ خودکار برای انتقال بین برق شهری و اضطراری باشد.
– نگهداری و تست دوره‌ای ژنراتور یا باتری یو پی اس را فراموش نکنید.
چه زمانی باید سیستم برق اضطراری را تست کرد؟
برای اطمینان از عملکرد درست سیستم برق اضطراری، توصیه می‌شود حداقل هر ۳ ماه یک‌بار، آزمایش شبیه‌سازی قطع برق انجام شود. همچنین باتری‌های یو پی اس باید سالیانه بررسی و هر ۳ تا ۵ سال تعویض شوند.
نتیجه‌گیری
سیستم برق اضطراری آسانسور یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی در ساختمان‌های چندطبقه است. این سیستم نه‌تنها از گیر افتادن افراد در کابین جلوگیری می‌کند، بلکه در مواقع بحران، نجات‌بخش است. بسته به شرایط ساختمان، می‌توان از ژنراتور یا یو پی اس استفاده کرد. آنچه اهمیت دارد، نصب یک سیستم مطمئن و تست منظم آن است. اگر به فکر آسایش و امنیت ساکنین هستید، نصب برق اضطراری آسانسور یک ضرورت است نه یک گزینه!